-
1 наоборот
1. нареч.кире, кирегәаҙағынан башына2. нареч. в знач. вводн. сл.напротивкиреһенсәон не ругал нас, а, наоборот, похвалил — ул беҙҙе әрләмәне, ә, киреһенсә, маҡтап ҡуйҙы
-
2 отказать
1. сов.кому, в чёмкире ҡағыу, үтенесте үтәмәү, ризалашмау, риза булмау, баш тартыу2. сов.кому, в чёммәхрүм итеү, инҡар итеү, барлығын күрмәү3. сов. разг.перестать действоватьтуҡталыу, эшләүҙән туҡтау, эшләмәй (башлау)4. сов. разг.перестать служить — о частях тела, органах чувств и т.п.
йөрөмәү, күрмәү, туҡтау, эшләмәүне откажи(те) в чём и с неопр. — зинһар, зинһар өсөн
-
3 отказаться
1. сов.от чего и с неопр.ризалашмау, теләмәү2. сов.не принять, отвергнутьбаш тартыу, кире ҡағыу, ҡабул итмәү, кире ҡайтыу (ҡайтауыллау), кире уйлау, дүнеү3. сов. с неопр.перестать действовать — о частях тела, органах чувств и т.п.
йөрөмәй (күрмәй, туҡтай, сыҡмай, эшләмәй) башлау4. сов. с неопр.эшләмәй башлау, туҡтау, ватылыу, боҙолоуне откажусь (не отказался бы) — ҡаршы түгел, әҙермен, баш тартмайым
-
4 напротив
1. нареч. и предлогнареч.ҡаршы, ҡаршыла, ҡаршы яҡта2. нареч. и предлогпредлог с род. п.перед кем-чем-л.ҡаршыла, ҡаршы яҡта, ҡаршыһында3. нареч. и предлогнареч.иначе, наобороткире, киреһенсә4. нареч. и предлогв знач. вводн. сл.наобороткиреһенсәписьмо его, напротив, было очень короткое — киреһенсә, уның хаты ҡыҫҡа ине
5. нареч. и предлогв знач. частицынаобороткиреһенсә -
5 навыворот
1. нареч.; разг.наизнанкутиҫкәре (кире) яғы менән2. нареч.; разг.наобороткиреһенсә -
6 выдать
1. сов. чтобиреү, өләшеү, таратыу2. сов.кого-чтовозвратитькире биреү (ҡайтарыу)3. сов.кого-чтообнаружить, разоблачитьасыу, фаш итеү, тоттороу, һатыу, белгертеү, белдереү4. сов.за кого-чтопредставить не темитеп (тип) күрһәтеү, тигән булыу5. сов. чтодобытьтабыу, сығарыу, эшләп биреүне выдай(те)! — һатма(ғыҙ)!, ҡотҡар(ығыҙ)!
-
7 одуматься
сов.аҡылға килеү, уйҙан (фекерҙән) ҡайтыу, кире уйлау, фекерҙе үҙгәртеүчто ты делаешь, одумайся — нимә эшләйһең, аҡылыңа кил
-
8 отлить
1. сов. что, чего(бер аҙ) ағыҙыу, ҡойоу, һалыу, ағыҙып (ҡойоп, һалып) алыу2. сов. что; спец.выкачиванием удалитьһоҫоп (һурҙырып) алып бөтөрөү3. сов.отхлынутькире китеү, кире ағып китеү4. сов. чтоизготовить литьёмҡойоу, ҡойоп яһау (эшләү) -
9 а
I1. союз противит.употребляется для соединения противопоставляемых предложений или членов предложенияә, киреһенсә; ләкин, әммә-ләкин, -ға/-гә ҡарамаҫтан (ҡарамай, ҡарамайынса)я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды
я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын
до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр
он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың
он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар
2. союз присоед.-усил.в соединении с вопросительными местоимениями или местоимёнными наречиями `конечно`, `безусловно так`әлбиттә, фәҡәт шулайи пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!
а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа
иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың
3. союз противит. уступуказывает на уступительный характер противопоставления предложений или их членов(ә) шулай булһа ла, (ә) шулай ҙа, тик, барыбер, да/дәможете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын
4. союзсопоставитсоединяя предложения, служит сопоставлению их главных или второстепенных членов, а так же служит сопоставлению одновременных событий и действийә, шул ваҡытта, шул саҡта, -ға/-ғә килгәндә; шул (ике) аралаотец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе
отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте
5. союз присоед.употребляется для присоединения предложений или членов предложенийәвдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра
сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ
6. союз присоед.в сочетании со словами `значит`, `потому`, `следовательно`, `стало быть` и т.п. присоединяет предложения или члены предложения, в которых содержится вывод, заключение из сказанного ранеешуға күрә, тимәк, шунлыҡтанего пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә
7. союз присоед.в сочетании с местоимением `всё` присоединяет предложения или члены предложения, указывающие на причину высказанного ранееә барыһы (бөтәһе, һәммәһе)откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала
8. союз присоед.в сочетании со словами `кстати`, `впрочем` и т.п. употребляется для передачи внезапности изменения мыслиәйткәндәй, ә шулай ҙаон ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?
9. союз присоед.-усил.употребляется в начале вопросительных и восклицательных предложений для усиления выразительности (часто в сочетании с местоимениями и наречиями `как`, `какой`, `сколько`)әа сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!
10. союз присоед.-усил.в начале ответов на вопросы придаёт большую выразительность ответу, выделяя то или иное словоә, (йә) булмаһа, юғиһә, юҡһакак ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!
а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең
спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың
сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ
II1. частица вопросит.как отклик на обращение или при переспрашивании нерасслышанногоәа? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә
2. частица вопросит.после предложений, требующих ответа, подтверждения и т.п., выражает побуждение к ответу или к действиюә, эйемечто ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?
3. частица вопросит.в вопросах и восклицаниях выражает сильное удивление, восхищение или возмущениеәвот парень, а! — егете лә егете бит, ә!
кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!
4. частица побудит.употребляется при повторном обращении к кому-л. для привлечения вниманияәсмотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?
1. межд.выражает припоминание, догадку, удивлениеә, ә-әа-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?
а, вот как! — ә, бына нисек!
2. межд.выражает узнавание (при встрече с кем-л.)ә, ә-ә, әһәа, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!
3. межд.выражает удовольствие, радость (при виде кого-чего-л.)ә, уйа, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!
4. межд.выражает досаду, негодование, угрозу, злорадствоә, әһәа, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!
5. межд.выражает решимостьэйа! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни
6. межд.выражает ужас, отчаяние, боль и т.п.уйа-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!
-
10 отдача
1. ж см. отдать 1-92. ж спорт.ответный ударкире һуғыу (бәреү)3. ж воен.при выстрелетибеү, бәреү, ҡаҡлығыу4. ж уст.коэффициент полезного действияфайҙалы эш коэффициенты5. ж перен.(яҡшы, ҙур) һөҙөмтәләр, һөҙөмтәлеработать с полной отдачей — ҙур һөҙөмтәләр менән эшләү, яҡшы (һөҙөмтәле) эшләү
-
11 больше
ҙурыраҡ, дәүерәк, өлкәнерәкдом деда большой, а наш ещё больше — олатайҙың өйө ҙур, ә беҙҙеке унан да ҙурыраҡ
2. сравн. от многокүберәк, артығыраҡ3. нареч.далее, впредь, ужебынан кире (һуң, ары, былай), бүтән, инде, башҡа -
12 отсоветовать
сов. кому и с неопр.кәңәш биреү (берәй нәмәне эшләмәҫкә), кире дүндереү -
13 тогда
1. нареч.не сейчасул саҡта, ул ваҡытта, шул саҡта2. нареч.в таком случаеулайһа, улай булғас3. нареч.послешунан, унан һуңони ушли, тогда я сел заниматься — улар китте, шунан мин уҡырға ултырҙым
4. нареч. с союзами `когда` и `если`-ҡас/-кәс, шунан, унанкогда он отказался, тогда я решил действовать один — ул баш тартҡас, мин бер үҙем эшләргә булдым
тогда как: — 1) киреһенсә
2) шуға ҡарамаҫтан, гәрсә -
14 фондоотдача
жфондтың кире ҡайтыуытөп етештереү фондының бер һумына эшләп сығарылған продукция миҡдары
См. также в других словарях:
кире — 1. Элекке хәрәкәткә капма каршы 2. Тискәре, эчке (кием тур.) 3. Нәр. б. хупламый, кирәклеген танымый торган. Тискәре, начар. Ямьсез, күңелсез 4. Берәр нәрсәнең юклыгын, уңай якка булмавын раслый торган, көткәнгә капма каршы булган 5. күч. Үзсүзле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эш — 1. Шөгыль, гамәл, хезмәт. Гадәт, вазифа, бурыч, хак йорт эшләре. Эшкәртелә торган, хәзерләнү процессында булган нәрсә 2. Нәр. б. җитештерү, ясау, эшкәртүгә һ. б. юнәлтелгән эшчәнлек. Гомумән берәр өлкәдәге эшчәнлек. Фикерләргә, сүзләргә капма… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сүтү — 1. Кире таркату, бозу, бүсү (чорнап, төреп, бәйләп, ишеп, тегеп, өеп корып ясаган эшләгән нәрсәне) чәч толымын сүтү, төенчек сүтү, киртә сүтү, кибән сүтү. Чорнап, төреп, урап, бәйләп, тегеп, борып куйган һ. б. ш. нәрсәне кире алу кәтүктән җеп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тын — I. с. 1. Тавышсыз, шау шусыз, тынлыкка (1) баткан. рәв. Тавышланмыйча, шауламыйча 2. сир. Тынлык 3. Җилсез, тымызык 4. Хәрәкәтсез, тыныч. рәв. Ярсымыйча, шауламыйча; салмак, акрын (агу, исү һ. б. тур.) 5. Кешегә сиздерми, тышка чыгармый торган,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арка — I. 1. Гәүдәнең муеннан алып оча сөягенә кадәрге арткы (сырт) ягы. Киемнең арканы каплый торган өлеше, арты, арттактасы 2. Кулның учка кире ягы, арты. Бияләй һәм перчатканың кул аркасын каплый торган өлеше 4. Урындык, диван кебек нәрсәләрнең арка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кабатлау — 1. Бер эшне нәкъ шул рәвештә икенче тапкыр башкару 2. Икенче берәүнең эш хәрәкәтен аныңча эшләү. Сүзләрен аныңча итеп әйтү 3. Бер үк нәрсәне берничә кат эшләү, әйтү 4. Яңадан ишеттерү, кире кайтару (кайтаваз) 5. Хәтердә яңарту 6. Тапкырлау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сынау — (СЫНАЛУ) (СЫНАТУ) – 1. Берәр нәрсәнең яраклылык, кыйммәтлелек дәрәҗәсен, сыйфатын тикшереп карау, билгеләү. Берәр нәрсә яки кешенең уңай кире сыйфатларын белү өчен күзәтү. Тормышта, эштә кичереп, шәхси тәҗрибәдән белү 2. Көчне, белемне, сәләтне һ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тик — I. Хәрәкәтсез. Бер көе, һаман бер рәвештә. Эшсез, эшләмичә, буш (башлыча, механик хәрәкәтне яки хәрәкәтсезлекне белдергән фигыльләр белән) тик кенә йөрү. сөйл. Ник соравына каршы әйтелә торган кире мәгънәле сүз ник болай эшләдең? – Тик. . II. ТИК … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
штырь — Башы оя эчендә әйләнерлек итеп йомрылап эшләнгән күчәр. Кире чыкмасын өчен очы сырлап эшләнгән тимер кадак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйләнеш — и. 1. Берәр нәрсә тирәсендә яки йомык әйләнә буенча булган хәрәкәт Җирнең Кояш тирәли әйләнеше. Кая да булса барып кире килү хәрәкәте (эш башкарганда, йөгерү, йөзү ярышларында һ. б. ш.) 2. Нин. б. процесста кабатлана торган тулы цикл капитал… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җавап — 1. Бирелгән сорау буенча нәр. б. аңлату, раслау яки кире кагу тәртибендә әйтелгән сүз. Дәрестә куелган сорау яки бирем буенча укучының укытучы һәм класс алдында сөйләве 2. Үзеңнең барлыгыңны, кайда булуыңны һ. б. белдерү өчен аваз салу, эндәшү 3 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге